Startuje festiwal w Gdyni

Najważniejszy festiwal filmu polskiego już za moment startuje, a jako że konkurencja w tym roku dość mocna, to w kilku słowach wypada powiedzieć, kto i co pokaże. Nie jest znowu w konkursie tak wiele, niemniej pojawia się parę tytułów już z ekranów znanych, parę dopiero wchodzących i kilka zupełnie nieznanych.

Nad całością festiwalową czuwa Michał Chaciński, mianowany dyrektorem artystycznym i jest to wiadomość bardzo pozytywna - bo koleś ma głowę na karku (jako dziennikarz, felietonista), wie co na świecie kultury piszczy oraz wie jak się dzisiaj ogląda filmy, więc... na razie marudzić nie wypada.

W konkursie głównym zaprezentowanych zostanie 12 filmów. W zeszłym roku startowało ich 20, 2 lata temu 24, wcześniej również zawsze ponad 20 tytułów. Czyżby przeniesienie terminu Festiwalu z wczesnej jesieni na początek lata nie było udanym krokiem? Co prawda łatwiej załapać się laureatom na wyścig przedoscarowy (film musi mieć premierę do końca września), łatwiej też o milszą pogodę, a sam festiwal nie konkuruje (ha, ha!) z wrześniowymi festiwalami w Wenecji czy San Sebastian. Trudno powiedzieć, dlaczego tak marna frekwencja w tym roku, co nie znaczy jednak, że to źle. Lepiej obejrzeć 12 dobrych filmów niż dwa razy więcej z połową gniotów - bo te gnioty spowodują jedynie niepotrzebny ból głowy.

Co będzie grane w Gdyni? Na pierwszy rzut oka filmy konkursowe wyglądają bardzo przyzwoicie. Nawet te słabujące w opisach nie muszą być rozczarowujące.

1. "Czarny czwartek", reż. Antoni Krauze

Przyznać trzeba, że film był niezły - dobrze nakręcony, odpowiednio zagrany, dobrze napisany. Troszkę emocjonalnie nadęty, historycznie czarno-biały, a pod względem fabularnego napięcia na pewno nie jest "Krwawą niedzielą", niemniej gdyby takich filmów powstawało więcej (tematyka, realizacja) wcześniej lub później trafiłoby się nam małe cacko. Solidna robota raczej bez szans na znaczące nagrody (bo i za co?)

2. "Daas", reż. Adrian Panek

Andrzej Chyra w roli autentycznego sekciarza ziem polskich, Jakuba Franka, który omotał żydowskie i polskie głowy w końcówce osiemnastego wieku. Historia, religia, polityka, wielkie idee i wojna w jednym. Kino kostiumowe, fabularnie niegłupie, wyglądające podobno przyzwoicie. Do tego debiut filmowy. Interesujące.

3. "Essential Killing", reż. Jerzy Skolimowski

Niektórzy lubią bardzo, niektórzy gardzą. Skolimowskiemu film na pewno się udał, bo o zimowej ucieczce się dyskutowało, a nie milczało - a to już co najmniej połowa sukcesu. Oby tylko Gallo, w niewątpliwie dobrej roli, nie zgarnął nagrody, bo jednak Złoty Lew powinien powędrować do najlepszego polskiego aktora.

4. "Italiani", reż. Łukasz Barczyk

Nie widziałem, ale ze zwiastunów wyłania się piękne, artystyczne ćwiczenie. Filmowa etiuda? Teatr filmowy (przedziwne połączenie). Na pewno formalny eksperyment wykraczający poza oczekiwania widzów. Ot, Łukasz Barczyk zrobił to, co chciał i jak chciał. Za to szacunek. A za film? Nie słyszałem nigdzie głośnych braw.

5. "Ki", reż. Leszek Dawid

Samotna matka i kłopoty. Mógłby powstać wzorcowy dramacik moralny, a to podobno historia żywa, optymistyczna i taka niepolska: o kobiecie (Roma Gąsiorowska), która się nie daje. Jakie jest, tego nikt nie wie, bo film w kinach pojawi się później.

6. "Kret", reż. Rafael Lewandowski

Debiut fabularny Rafaela (sic!), do tego thriller z naleciałościami polityczno-historycznymi, a jeszcze mocno obsadzony: Chyra, Dziędziel, Pszoniak, Topa, Orzechowski. Rzecz o dochodzeniu do prawdy o osobie, którą niby znało się na wylot, choć nie do końca. Przyznam, że może to być niezły, skromny film, bez szans na rynkowy sukces (chyba że wygra).

7. "Lęk wysokości", reż. Bartosz Konopka

Pamiętacie "Królika po berlińsku"? To był świetny dokument, teraz czas na debiut fabularny Konopki. Treść: ojciec, syn, poszukiwanie tożsamości, bla bla bla. Na poziomie opisu fabuły nie znalazłem nic ciekawego, co mógłbym w tym tekście sprzedać, więc nie wygląda to zachęcająco, niestety. Podobno psychologiczny, podobno komiczny, podobno z suspensem (dlatego tak mistrzowski tytuł?). Dorociński i Stroiński w rolach głównych, a Agnieszka Holland wcieliła się w rolę opiekuna artystycznego. Może być świetny, może być kiepski, może go po prostu nie być.

8. "Młyn i Krzyż" reż. Lech Majewski

Rutger Hauer. W roli głównej. Charlotte Rampling i Michael York na drugim planie. Jak zwykle u Majewskiego: formalny eksperyment ponad treść, która tutaj sprowadza się do - dosłownej - ekranizacji obrazu Bruegla "Droga krzyżowa". Postaci z obrazu ożywają, mają swoją krótką historię, a Majewski dopowiada to, co przemilczane i schowane przed wzrokiem. Brzmi smakowicie, ale na pewno nie jest dla każdego.

9. "Róża", reż. Wojciech Smarzowski
Smarzowski jest najlepszym współczesnym polskim reżyserem i basta! W taki sposób można go tytułować po zaledwie dwóch filmach, które z miejsca stały się klasykami polskiej kinematografii. Czy Smarzowski powtórzy sukces "Wesela" i "Domu złego"? Ba, czy je przebije? Temat wymarzony: koniec II Wojny Światowej, Niemka z Mazur, Polak-weteran, miłość i relacje międzyludzko-międzynarodowe w tle. Czyli jest materiał do wnikliwej obserwacji, jest niebanalne tło. To nie może być po prostu film o miłości. Smarzowski najlepiej mówi jednak o zawiści, małostkowości, nienawiści. Będzie się działo, czuć w powietrzu bezkompromisowość. Chyba najbardziej przeze mnie oczekiwany polski film w tym roku.

10. "Sala samobójców" reż. Jan Komasa

Według słynnych już słów Duxa - "najlepszy polski film wszech czasów". "Lekkie" przegięcie, bo i pamiętać trzeba o Munku, Hasie, Kieślowskim, Barei, Machulskim, Wajdzie i Pasikowskim, niemniej to zaskakująco świeże polskie kino: doskonale zrealizowane, niebanalnie (powtórzę: NIEBANALNIE) opowiedziane i po prostu hicior polskich kin, co nie zdarza się - w przypadku dobrych polskich filmów - często. Moim zdaniem czarny koń konkursu.

11. "W imieniu diabła", reż. Barbara Sas-Zdort

Młoda dziewczyna z psychicznymi problemami trafia do klasztoru, gdzie jedyną słuszną diagnozą choroby jest, oczywiście, opętanie przez samego szatana. Ot takie perypetie klasztorne. Czyżby swojski rimejk "Matki Joanny od Aniołów"? Pewnie nie, ale fabuła brzmi co najmniej nieciekawie. Przynajmniej na pierwszy rzut oka.

12. "Wymyk", reż. Greg Zglinski

Debiut Zglińskiego, "Cała zima bez ognia", był naprawdę niezły. Co prawda zawierał w sobie wszystko to, co uważane jest za najgorsze w tzw. polskich dramatach psychologicznych, ale jeśli ktoś ma odrobinę cierpliwości, to w obyczajowym snuju można dostrzec świetny warsztat i niegłupią historię, które zakryły lekko pretensjonalny, superpoważny ton całości. "Wymyk" zdaje się podobny, ale jednocześnie zdecydowanie idący w stronę klasycznego moralnego niepokoju. To historia dwóch braci, z których jeden reaguje na tragedię - i dopada go tragedia - a drugi nie reaguje, bo jest tchórzem, i dopada go tragedia jeszcze większa. Brzmi dobrze, ale na pewno nie dla każdego.

Moi faworyci? Obstawiam "Różę" Smarzowskiego lub "Salę samobójców" Komasy. "Daas" może zaskoczyć (Chyra!), podobnie jak "Ki" (Gąsiorowska!).